Thursday, September 11, 2014
Sunday, August 3, 2014
Kay Estella Zeehhandelaar (Salin ni Ruth Mabanglo)
Japara, Mayo 25, 1899
Ibig na ibig kong makilala ng isang “babaeng moderno” iyong babaeng malaya, nakapagmamalaki’t makaakit ng aking loob! Iyong masaya, may tiwala sa sarili, masigla’t maagap na hinaharap ang buhay, puno ng tuwa at sigasig, pinagsisikapan hindi lamang ang sariling kapakanan at kundi maging ang kabutihan ng buong sangkatauhan.
Buong kasabikan kong sinasalubong ang pagdating ng bagong panahon; totoong sa puso’t isip ko’y hindi ako nabibilang sa daigdig ng mga Indian, kundi sa piling ng aking mga puting kapatid na babae na tumatanaw sa malayong kanluran.
Kung pahihintulutan lamang ng mga batas ng aking bayan, wala akong ibig gawin kundi ang ipagkaloob ang sarili sa mga nagtratrabaho;t nagsisikap na bagong kababaihan ng Europe; subalit nakatali ako sa mga lumang tradisyong hindi maaaring suwayin. Balang araw maaaring lumuwag ang tali at kami’y pawalan, ngunit lubhang malayo pa ang panahong iyon. Alam ko, maaaring dumating iyon, ngunit baka pagkatapos pa ng tatlo o apat na hebenerasyon. Alam mo ba kung paano mahalin ang bago at batang panahong ito ng buong puso’t kaluluwa kahit nakatali sa lahat ng batas, kaugalian at kumbensyon ng sariling bayan. Tuwirang sumasalungat sa kaunlarang hinahangad ko para sa aking mga kababayan ang lahat ng mga institusyon naming. Wala akong iniisip gabi’t araw kindi ang makagawa ng paraang malabanan ang mga lumang tradisyon naming. Alam kong para sa aking sarili’y magagawa king iwasan o putulin ang mga ito, kaya lamang ay may mga buklod na matibay pa sa alinmang lumanag tradisyon na pumipigil sa akin; at ito ang pagmamahal na inuukol ko sa mga pinagkakautangan ko ng buhay, mga taong nararapat kong pasalamatan sa lahat ng bagay. May karapatan ba akong was akin ang puso ng mga taong walang naibigay sa akin kundi pagmamahal at kabutihan, mga taong nag-alaga sa akin ng buong pagsuyo?
Ngunit hindi lamang tinig nito ang umaabot sa akin; ang malayo, marikit at bagong-silang na Europe ay nagtutulak sa aking maghangad ng pagbabago sa kasalukuyang kalagayan. Kahit noong musmos pa ako’y may pang-akit na sa aking pandinig ang salitang “emansipasyon”; may isang naiibang kabuluhan ito, isang kahulugang hindi maaabot ng aking pang-unawa. Gumigising ito para sa hangarin ang pagsasarili at kalayaan- isang paghahangad na makatayong mag-isa. Ang puso ko’y sinusugatan ng mga kondisyong nakapaligid sa akin at sa iba, buong lungkot na pinag-aalab ang mithiin kong magising ang aking bayan.
Patuloy na lumapit ang mga tinig na galing sa malayong lupain, umaabot sa akin, at sa kasiyahan ng ilang nagmamahal sa akin at sa kalungkutan ng iba, dala ntio ang binhing sumupling sa aking puso, nag-ugat, sukmibol hanggang sa lumakas at sumigla.
Ngayo’y kailangang sabihin ko ang ilang bagay ukol sa sarili upang magkakilala tayo.
Panganay ako sa tatlong babaing anak ng Regent ng Japara. Ako’y may anim na kapatid na lalki at babae. Ang lolo kong si Pangeran Ario Tjondronegoro ng Demak ay isang kilalang lider ng kilusang progresibo noong kapanahunan niya. Siya rin ang kaunaunahang regent ng gitnang Java na nagbukas ng pinto para sa mga panauhin mula sa ibayong dagat-ang sibilisasyong Kanluran. Lahat ng mga anak niya’y may edukasyong European, at halos lahat ng iyon (na ang ilan ay patay na ngayon) ay umiibig o umibig sa kanlurang minana sa kanilang ama; at nagdulot naman ito sa mga anak nila ng uri ng pagpapalaking nagisnan nila mismo. Karamihan sa mga pinsan ko’t nakatatandang kapatid na lalaki ay nag-aral sa Hoogere-Burger School, sng pinakamataas na institusyon ng karunungang matatagpuan ditto sa India. Ang bunso sa tatlong nakatatandang kapatid kong lalaki’y tatlong taon na ngayong nag-aaral sa Netherlands at naglilingkod din naman doon bilang sundalo ang dalawa pa. Samantala, kaming mga babae’y bahagya nang magkaroon ng pagkakataong makapag-aral dahil na rin sa kahigpitan n gaming lumang tradisyon at kumbensyon. Labag sa aming kaugaliang pag-aralin ang mga babae, lalo’t kailangang lumabas ng bahay araw-araw para pumasok sa eskwela. Ipinagbabawal n gaming kaugalian na lumabas man lamang ng bahay ang babae. Hindi kami pinapayagang pumunta saan man, liban lamang kung sa paaralan, at ang tanginglugar na pagtuturong maipagmamalaki ng syudad naming na bukas sa mga babae ay ang libreng grammar school ng mga European.
Nang tumuntong ako ng ikalabindalawang taonng gulang, ako ay itinali sa bahay-kinailangang “ikahon” ako. Ikinulong ako at pinagbawalang makipag-uganayan sa mundong nasa labas ng bahay, ang mundong hindi ko na makikita marahil liban kung kasama ko na ang mapapangasawang estranghero, isang di-kilalang lalaking pinili ng mga magulang ko, ang lalaking ipinagkasundo sa akin nang di ko namamalayan. Noong banding huli, nalaman kong tinangka ng mga kaibigan kong European na mabago ang pasyang ito ng mga magulang ko para sa akin, isang musmos pa na nagmamahal sa buhay, subalit wala silang nagawa. Hindi nahikayat ang mga magulang ko; nakulong ako nang tuluyan. Apat na mahahabang taon ang tinagal ko sa pagitan ng makapal na pader, at hindi ko nasilayan minsan man ang mundong nasa labas.
Hindi ko alam kung paano ko pinalipas ang mga oras. Ang tanging kaligayahang naiwan sa aki’y pagbabasa ng mga librong Dutch at ang pakikipagsulatan sa mga kaibigang Dutch na hindi naman ipinagbawal. Ito-ito lamang ang nagiisang liwanag na nagpakulay sa hungkag at kainip-inip na panahong iyon, na kung inalis pa sa akin ay lalo nang nagging kaawa-awa ang kalagayan ko. Lalo sigurong nawalan ng kabuluhan ang buhay ko’t kaluluwa. Subalit dumating ang kaibigan ko’t tagapagligtas-ang Diwa ng panahon; umalingawngaw sa lahat ng dako ang mga yabag niya. Nayanig sa paglapit niya ang palalo’t matatag na balangkas ng mga lumang tradisyon. Nabuksan ang mga pintong mahigpit na nakasara, kusa ang iba, ang iba nama’y pilit at bahagya lamang ngunit bumukas pa rin at pinapasok ang mga di-inanyayahang panauhin.
Sa wakes, nakita kong muli ang mundo sa labas nang ako’y maglabing-anim na taon. Salamat sa Diyos! Malalabasan ko ang aking kulungan nang Malaya at hindi nakatali sa isang kung sinong bridegroom. At mabilis pang sumunod ang mga pangyayari nagpabalik sa aming mga babae ng mga nawala naming kalayaan.
Nang sumunod na taon, sa oras ng pagtatalaga sa poder ng bata pang Prinsesa (bilang Reyna Wilhemina ng Netherland), “opisyal” na inihandog sa amin ng mga magulang naming an gaming kalayaan. Sa kauna-unahang pagkakataon sa aming buhay, pinyagan kaming umalis sa bayan naming at pumunta sa siyudad na pinadarausan ng pagdiriwang para sa okasyong iyon. Anong dakila tagumpay iyon! Ang maipakita ng mga kabataang babaeng tulang naming ang sarili sa labas, na imposibleng mangyari noon. Nasindak ang “mundo” nagging usap-usapan ang “krimeng” iyon na dito’y wala pang nakagagawa. Nagsaya an gaming mga kaibigang European, at para naman sa amin, walang reynang yayaman pa sa amin. Subalit hindi pa ako nasisiyahan. LAgi, ibig kong makarating sa malayo, mas malayo. Wala akong hangaring makapamista, o malibang. Hindi iyon ang dahilan ng paghahangad kong magkaroon ng kalayaan. Ibig kong malaya upang makatayo ng mag-isa, mag-aral, hindia para mapailalim sa sinuman, at higit sa lahat, hindi para pag-asawahin nang sapilitan.
Ngunit dapat tayong mag-asawa, dapat, dapat. Ang hindi pag-aasawa ang pinakamalaking kasalanang magagawa ng isang babaeng Muslim. Ito ang pinakamalaking maipagkakaloob ng isang katutubong babae sa kanyang pamilya.
At ang pag-aasawa para sa amin-mababaw pa ngang ekspresyon ang sabihing miserable. At paano nga ba hindi magkakaganoon, kung tila ginawa lamang para sa lalaki ang mga batas, kung pabor para sa lalaki at hindi para sa babae ang batas at kumbensyon; kung ang lahat ng kaluwaga’y para sa kanya lang?
Posted 8th October 2009 by markjan
Kultura't Kaugalian ng Pinoy... Yaman ng Nakraan, Pinagmamalaki ng Kasalukuyan
Kasingtanda ng pinakalumang bato
Nanggaling pa sa ating mga ninuno
Kabayaniha'y kita na noon pa man
Pinatalsik malulupit na dayuhan
Di natinig sa matutulis na armas
Ng mga taong galing sa bansang labas
Katapangang higit pa sa leon
Maipagtanggol lamang ang ating nasyon
Pinahirapan ng ilang daang taon
Subalit taas noo tayong bumangon
Walang ibang lahing 'sing determinado
Kundi ang lahi ng mga Pilipino
Pusong pinoy; purong-puro talaga
Matalungin sa bata at matatanda
Kapag mainit na pagtanggap ang hanap
Ang pinoy ay buong pusong yumayakap
Dumating sin Ondoy, Glenda, Yolanda
O, lungkot at kahirapan ang dinala
Ngunit ngiting pinoy, mahirap alisin
Nanatiling positibo't masayahin
Umuulan ma'y tuloy pa rin ang saya
Pahiyas, Maskara, at ang Panagbenga
Makukulay na pista ay dinarayo
Sa dahon ng saging nagsasalo-salo
Lechon, Laing, Adobo at Kare-kare
Sa sarap, mapapalundag ka sa ere
Ang lutong Pilipino, walang katapat
Sarap na hahanap-hanapin ng lahat
Mga jeep, kulay asul, berde at pula
Kung saan-saan natin pwedeng makita
Pambusog sa puso, pampyesta sa mata
Mga pinoy malikhain nga talaga!
Sa tanghalan, pinoy ay kahanga-hanga
Magaling sa pagsasayaw at pagkanta
Pati ngipin, pinambabalat ng buko
Pilipino ay tunay na talentado
Pinoy na makakata nagsisilabasan
Pag pinag-uusapan ang panitikan
Pagsulat ng malalamang tula
Patok na patok sa panlasa ng madla
Di nagpapatalo sa uso ang Noypi
Tanyag sa'tin ngayon ang pagselfie-selfie
Facebook at Twitter, Pilipino'y naroon
Bukas isip naglalahad ng opinyon
Kaugaliang pinoy, di natatapos riyan
Makikita parin sa kasalukuyan
Ang kulturang ipinalaganap noon
Mananatili sa mahabang panahon
by: Precious Torres, CJ Badiola, Dan Gravito, Emil John Mila, Rose Delavina and Moissa Padin
9-Gorbachev, Naga City Science High School
Nanggaling pa sa ating mga ninuno
Kabayaniha'y kita na noon pa man
Pinatalsik malulupit na dayuhan
Di natinig sa matutulis na armas
Ng mga taong galing sa bansang labas
Katapangang higit pa sa leon
Maipagtanggol lamang ang ating nasyon
Pinahirapan ng ilang daang taon
Subalit taas noo tayong bumangon
Walang ibang lahing 'sing determinado
Kundi ang lahi ng mga Pilipino
Pusong pinoy; purong-puro talaga
Matalungin sa bata at matatanda
Kapag mainit na pagtanggap ang hanap
Ang pinoy ay buong pusong yumayakap
Dumating sin Ondoy, Glenda, Yolanda
O, lungkot at kahirapan ang dinala
Ngunit ngiting pinoy, mahirap alisin
Nanatiling positibo't masayahin
Umuulan ma'y tuloy pa rin ang saya
Pahiyas, Maskara, at ang Panagbenga
Makukulay na pista ay dinarayo
Sa dahon ng saging nagsasalo-salo
Lechon, Laing, Adobo at Kare-kare
Sa sarap, mapapalundag ka sa ere
Ang lutong Pilipino, walang katapat
Sarap na hahanap-hanapin ng lahat
Mga jeep, kulay asul, berde at pula
Kung saan-saan natin pwedeng makita
Pambusog sa puso, pampyesta sa mata
Mga pinoy malikhain nga talaga!
Sa tanghalan, pinoy ay kahanga-hanga
Magaling sa pagsasayaw at pagkanta
Pati ngipin, pinambabalat ng buko
Pilipino ay tunay na talentado
Pinoy na makakata nagsisilabasan
Pag pinag-uusapan ang panitikan
Pagsulat ng malalamang tula
Patok na patok sa panlasa ng madla
Di nagpapatalo sa uso ang Noypi
Tanyag sa'tin ngayon ang pagselfie-selfie
Facebook at Twitter, Pilipino'y naroon
Bukas isip naglalahad ng opinyon
Kaugaliang pinoy, di natatapos riyan
Makikita parin sa kasalukuyan
Ang kulturang ipinalaganap noon
Mananatili sa mahabang panahon
by: Precious Torres, CJ Badiola, Dan Gravito, Emil John Mila, Rose Delavina and Moissa Padin
9-Gorbachev, Naga City Science High School
Wednesday, July 2, 2014
Elehiya Kay Ram ni Pat Villafuerte
Kung ang kamatayan ay isang mahabang paglalakbay
Di mo na kailangang humakbang pa
Sapagkat simula't simula pa'y pinatay ka na
Ng matitigas na batong naraanan mo
Habang nakamasid lamang
Ang mga batang lansangang nakasama mo
Nang maraming taon.
Silang nangakalahad ang mga kamay
Silang may tangang kahon ng kendi't sigarilyo
Silang may inaamoy na rugby sa madilim na pasilyo.
Sa pagitan ng maraming paghakbang at pagtakbo
Bunga ng maraming huwag at bawal dito
Sa mga oras na nais mong itanong sa Diyos
Ang maraming bakit at paano
Ay nanatili kang mapagkumbaba at tanggaping ikaw'y tao
At tanggapin ang uri ng buhay na kinagisnan mo.
Buhay na hindi mo pinili dahil wala kang mapipili.
Buhay na di mo matanggihan dahil nasa mga palad mo
Ang pagsang-ayon, ang pagtango at pagtanggap
Bilang bagong ama ng lima mong nakababatang kapatid.
Ay, kaylamig ng sementadong mga baytang
Ng gusali ng finance at turismo
Habang pinatnubayan ka ng bilog na buwan
At nagkikislapang mga bituin sa pagtulog mo.
At bukas, at susunod na mga bukas, tulad ng maraming bukas
Iyon at iyon din ang araw na sasalubong sa iyo.
Nakangiti ngunit may pait
Mainit ngunit may hapdi
May kulay ngunit mapusyaw
Paulit-ulit, pabalik-balik
Pabalik-bai, paulit-ulit
Ang siklo ng buhay na kinasadlakan mo.
At isang imbensyon ang iyong nalikha
Kayraming sa iyo ay lubusang humanga.
Mula sa teoryang laba-kusot-banlaw-kula-banat,
Napapaputi mo ang nag-iisang polong puti
Sa tulong ng mga dahon.
Napapaunat mo ang nag-isiang polong puti
Sa ibabaw ng mga halaman.
Napapabango mo ang nag-iisang polong puti
Sa patak ng alcohol.
Laba-kusot-banlaw-kula-banat.
Laba-kusot-banlaw-kula-banat.
Laba-kusot-banlaw-kula-banat.
At habang hinahanap mo ang nawawala mong ama
Upang may mahingan ka ng pambili ng libro
O magsabit ng mga medalya sa dibdib mo
Kayrami naming naging ama-amahan mo.
Habang ang iyong ina'y nag-aalok ng kendi't sigarilyo
Upang may maiapabaon sa iyo
Kayrami naming naging ina-inahan mo.
Habang namimighati ka sa harap ng kapatid mong
Pinaslang sa Aristocrat,
Kayrami naming naging kuya-kuyahan mo.
Habang naghahanap ka ng mga taong kakaibiganin
Upang magbahagi ng iyong karanasan
Kayrami naming naging kaibigan mo.
Sa PNU sumibol ang mga bagong ate mo.
Sa PNU nalikha ang mga bagong kuya mo.
Sa PNU nabuo ang bagong pamilya mo.
Ay, ang uniporme pala'y napapuputi ng mga dahon
At napauunat ng mga halaman;
Ay, ang kalam ng sikmura pala'y napabubusog
Ng pagtakam at pag-idlip;
Ay, ang pagbabasa pala'y may hatid-tulong mula sa poste ng Meralco
Habang nakatayo ka't tangan ang libro;
Ay, ang sakit pala'y napagagaling
Ng magdamag na paglimot;
Ay, ang paliligo pala't paggamit ng banyo
Ay may katumbas na piso;
Ay, ang pangungulila pala'y nahahawi
Ng pag-awit at pagsulat.
Umaawit ka't sumusulat
Sumusulat ka't umaawit.
Habang ang titik na nalilikha'y
Walang himig ng harana
Walang tinig ng kundiman
Walang indayog ng oyayi.
At ang mundo mo'y nabago ng pag-ikot
Ikot pakaliwa, ikot pakanan
Ikot paitaas, ikot paibaba
Ikot papaloob, ikot papalabas
Pangalan mo'y parang bulaklak na humahalimuyak
Simbango ng pabango mong iwiniwisik
Sa katawan mong walang pilat
Binabanggit-banggit saan mang lugar
Sinasambit-sambit ng mga guro't mag-aaral.
Ilang bituin s alangit ang hinangad mong sungkutin
Ilang saranggola sa ulap ang ninais mong maangkin
Kung ang mga bituin sana'y di nagkulang ng kinang at ningning
Sana, kahit kometa'y ilalatag ko't sa mga palad mo'y aking ihahain
Kung ang saranggola sana'y di dinagit ng hangin
Sana guryon itong sabay nating bubuuin.
Ay, wala na.
Tuluyan nang naglaho ang kinang at ningning ng mga bituin.
Tuluyan nang humalik sa lupa ang saranggolang dinagit ng hangin.
Sa paglalakbay mo,
Ang naiwan sa amin ay isang blangkong papel
Di naming matuldukan upang mapasimulan ang isang pagguhit.
Di naming maguhitan upang maitala ang maraming katanungan.
Di namain matanong upang hingan nang kalinawan.
Sana, sa paglalakbay mo'y makahuli ka ng mga sisiw
Sana, sa paglalakbay mo'y may matanggal na piring
Sana, sa paglalakbay mo ay may timbangan kang maaangkin.
At kapag natupad ito
Kaming mga nakasama mo
Kaming mga nagmahal sa iyo
Ay lilikha ng bagong himno ng paglalakbay
Isang himnong ang mga titik ay kalinisan ng puso
Isang himnong may himig ng pananagumpay
Dahil para sa amin,
Ikaw ang himno
May puso kang malinis
Kaya't dito sa lupa'y ganap kang nagtagumpay.
Sa kabilang buhay, ikaw pa rin ang magtatagumpay.
Di mo na kailangang humakbang pa
Sapagkat simula't simula pa'y pinatay ka na
Ng matitigas na batong naraanan mo
Habang nakamasid lamang
Ang mga batang lansangang nakasama mo
Nang maraming taon.
Silang nangakalahad ang mga kamay
Silang may tangang kahon ng kendi't sigarilyo
Silang may inaamoy na rugby sa madilim na pasilyo.
Sa pagitan ng maraming paghakbang at pagtakbo
Bunga ng maraming huwag at bawal dito
Sa mga oras na nais mong itanong sa Diyos
Ang maraming bakit at paano
Ay nanatili kang mapagkumbaba at tanggaping ikaw'y tao
At tanggapin ang uri ng buhay na kinagisnan mo.
Buhay na hindi mo pinili dahil wala kang mapipili.
Buhay na di mo matanggihan dahil nasa mga palad mo
Ang pagsang-ayon, ang pagtango at pagtanggap
Bilang bagong ama ng lima mong nakababatang kapatid.
Ay, kaylamig ng sementadong mga baytang
Ng gusali ng finance at turismo
Habang pinatnubayan ka ng bilog na buwan
At nagkikislapang mga bituin sa pagtulog mo.
At bukas, at susunod na mga bukas, tulad ng maraming bukas
Iyon at iyon din ang araw na sasalubong sa iyo.
Nakangiti ngunit may pait
Mainit ngunit may hapdi
May kulay ngunit mapusyaw
Paulit-ulit, pabalik-balik
Pabalik-bai, paulit-ulit
Ang siklo ng buhay na kinasadlakan mo.
At isang imbensyon ang iyong nalikha
Kayraming sa iyo ay lubusang humanga.
Mula sa teoryang laba-kusot-banlaw-kula-banat,
Napapaputi mo ang nag-iisang polong puti
Sa tulong ng mga dahon.
Napapaunat mo ang nag-isiang polong puti
Sa ibabaw ng mga halaman.
Napapabango mo ang nag-iisang polong puti
Sa patak ng alcohol.
Laba-kusot-banlaw-kula-banat.
Laba-kusot-banlaw-kula-banat.
Laba-kusot-banlaw-kula-banat.
At habang hinahanap mo ang nawawala mong ama
Upang may mahingan ka ng pambili ng libro
O magsabit ng mga medalya sa dibdib mo
Kayrami naming naging ama-amahan mo.
Habang ang iyong ina'y nag-aalok ng kendi't sigarilyo
Upang may maiapabaon sa iyo
Kayrami naming naging ina-inahan mo.
Habang namimighati ka sa harap ng kapatid mong
Pinaslang sa Aristocrat,
Kayrami naming naging kuya-kuyahan mo.
Habang naghahanap ka ng mga taong kakaibiganin
Upang magbahagi ng iyong karanasan
Kayrami naming naging kaibigan mo.
Sa PNU sumibol ang mga bagong ate mo.
Sa PNU nalikha ang mga bagong kuya mo.
Sa PNU nabuo ang bagong pamilya mo.
Ay, ang uniporme pala'y napapuputi ng mga dahon
At napauunat ng mga halaman;
Ay, ang kalam ng sikmura pala'y napabubusog
Ng pagtakam at pag-idlip;
Ay, ang pagbabasa pala'y may hatid-tulong mula sa poste ng Meralco
Habang nakatayo ka't tangan ang libro;
Ay, ang sakit pala'y napagagaling
Ng magdamag na paglimot;
Ay, ang paliligo pala't paggamit ng banyo
Ay may katumbas na piso;
Ay, ang pangungulila pala'y nahahawi
Ng pag-awit at pagsulat.
Umaawit ka't sumusulat
Sumusulat ka't umaawit.
Habang ang titik na nalilikha'y
Walang himig ng harana
Walang tinig ng kundiman
Walang indayog ng oyayi.
At ang mundo mo'y nabago ng pag-ikot
Ikot pakaliwa, ikot pakanan
Ikot paitaas, ikot paibaba
Ikot papaloob, ikot papalabas
Pangalan mo'y parang bulaklak na humahalimuyak
Simbango ng pabango mong iwiniwisik
Sa katawan mong walang pilat
Binabanggit-banggit saan mang lugar
Sinasambit-sambit ng mga guro't mag-aaral.
Ilang bituin s alangit ang hinangad mong sungkutin
Ilang saranggola sa ulap ang ninais mong maangkin
Kung ang mga bituin sana'y di nagkulang ng kinang at ningning
Sana, kahit kometa'y ilalatag ko't sa mga palad mo'y aking ihahain
Kung ang saranggola sana'y di dinagit ng hangin
Sana guryon itong sabay nating bubuuin.
Ay, wala na.
Tuluyan nang naglaho ang kinang at ningning ng mga bituin.
Tuluyan nang humalik sa lupa ang saranggolang dinagit ng hangin.
Sa paglalakbay mo,
Ang naiwan sa amin ay isang blangkong papel
Di naming matuldukan upang mapasimulan ang isang pagguhit.
Di naming maguhitan upang maitala ang maraming katanungan.
Di namain matanong upang hingan nang kalinawan.
Sana, sa paglalakbay mo'y makahuli ka ng mga sisiw
Sana, sa paglalakbay mo'y may matanggal na piring
Sana, sa paglalakbay mo ay may timbangan kang maaangkin.
At kapag natupad ito
Kaming mga nakasama mo
Kaming mga nagmahal sa iyo
Ay lilikha ng bagong himno ng paglalakbay
Isang himnong ang mga titik ay kalinisan ng puso
Isang himnong may himig ng pananagumpay
Dahil para sa amin,
Ikaw ang himno
May puso kang malinis
Kaya't dito sa lupa'y ganap kang nagtagumpay.
Sa kabilang buhay, ikaw pa rin ang magtatagumpay.
Monday, June 16, 2014
Alamat ni Prinsesa Manorah (Salin ni: Dr. Romulo N. Peralta)
Ang
Alamat ni Prinsesa Manorah (Isinalin sa Filipino ni Dr. Romulo N. Peralta)
Isang alamat na pasalin-salinsa iba’t ibang panahon at henerasyon mula noong panahonng
Ayutthaya at nagbigay- inspirasyon kay Haring Rama V ng Thailand.
Si
Kinnaree Manorah ay isang prinsesang alamat ng Thai at ang pinakabata sa pitong
anak na kinnaree ng Haring Prathum at Reynang Janta kinnaree. Siya ay nakatira sa
maalamat na kaharian ng Bundok Grairat. Ang pitong kinnaree ay kalahating babae
at kalahating sisne. Sila’y nakalilipad at nagagawang itago ang kani-kanilang pakpak
kung kanilang nanaisin. Saloob ng kahariang Krairat (Grairat), nakatago ang kagubatan
ng Himmapan kung saan din namamahay ang mga nakatatakot nanilalang na hindi kilala
sa daigdig ng mga tao. Sa loob ng kagubatan, nakakubli ang maganda at
kaaya-ayang lawa kung saan ang pitong kinnaree ay masayang dumadalaw lalo na sa
araw ng Panarasi (kalakihan ng buwan). Sa di-kalayuan ng lawa, nakatira ang isang
ermitanyo na nagsasagawa ng kaniyang meditasyon. Isang araw, napadako ang isang
binata habang naglalakbay sa kagubatan ng Himmapan. Siya ay si Prahnbun. Nakita
niya ang pitong kinnaree na masayang nagtatampisaw sa ilog. Namangha siya sa nakabibighaning
kagandahan ni Prinsesa Manorah. Naisip niya na kung mahuhuli niya ang prinsesa,
dadalhin niya ito kay Prinsipe Suton, ang anak ng Haring Artityawong at Reyna
Jantaivee ng Udon Panjah. Tiyak na matutuwa ang prinsipe at tuluyang mapapaibig
ito sa prinsesa. Ngunit naitanong niya sa sarili kung paano niya ito mahuhuli.
Alam ni Prahnbun na may ermitanyong nakatira sa malapit ng kagubatan.
Pinuntahan niya ito upang magpatulong sa kaniyang balak. Sinabi saka niya ngermitanyo
na napakahirap ang manghuli ng kinnaree dahil agad-agad itong lumilipad kapag tinatakot.
Ngunit naisip ng ermitanyo na may isang dragon nanakatira sa pinakasulok-sulukan
ng kagubatan na maaaring makatulong sa kanila. Nagpasalamat ang binata sa ermitanyo
at nagmamadaling lumisan upang hanapin ang dragon. Hindi natuwa ang dragon nang
marinig ang balak ni Prahnbun, ngunit napapayag din itong bigyan niya si Prahnbun
ng makapangyarihang lubid na siyang panghuhuli niya sa Prinsesa Manorah.
Nagpasalamat ang binata at patakbong umalis na dala-dala ang makapangyarihang lubid
at patagong tinungo ang ilog kung saan naglalaro ang mga kinnaree. Habang abala
sa paglalaro ang mga kinnaree, inihagis ni Prahnbun ang lubid at matagumpay na nahuli
si Prinsesa Manorah. Ganun nalamang ang pagkaawa ng ibang mga kapatid ng prinsesa.
Ngunit sila’y walang nagawa kundi agad- agad nalumipad dahil sa takot na sila rin
ay paghuhulihin. Itinali nang mahigpit ni Prahnbun ang pakpak ni Prinsesa Manorah
upang hindi makawala at tuluyang madala pabalik sa Udon Panjah at maibigay kay Prinsipe
Suton nanoo’y naglalakbay rin sakay sa kabayo papunta sa kagubatan.
Nakasalubong niya si Prahnbun dala-dala si Prinsesa Manorah. Agad-agad na naakit
sa kagandahan ni Prinsesa Manorah ang prinsipe. Nang isalaysay ni Prahnbun kay Prinsipe
Suton ang dahilan kung bakit niya hinuli at dinala ang prinsesa sa harap niya,
nagpasalamat ang prinsipe at binayaran siya nito ng napakalaking halaga.
Nagbalik ang prinsipe sa kaniyang palasyo dala-dala si Prinsesa Manorah kung
saan umusbong ang isang tunay na pag-ibig sa isa’t isa. Nang sabihin ng prinsipe
sa kaniyang inang prinsesa at amang hari angbuong pangyayari, masayang-masaya sila
at agad-agad nagbalak na magsagawa ng kasalpara kina PrinsipeSuton at
PrisesaManorah. Bumalik sila sa palasyo ng Udon Panjah kung saan isinagawa ang kasal
at tuluyang namuhay nang masaya’t matiwasay habambuhay.
Monday, February 3, 2014
The Taxi Man's Story by Catherine Lim
Very good,Madam.Sure,will take you there in plenty good time for your meeting,Madam.This way better,less traffic,less car jams.Half hour should make it,Madam,so not to worry.
What is it you say,Madam?Yes,yes,ha,ha,been taximan for twenty years now,Madam.Long time ago,Singapore not like this–so crowded so busy.Last time more peaceful,not so much taximen,or so much cars and buses.
Yes,Madam,can make a living.So so.What to do.Must work hard if wants to success in Singapore.People like us,no education,no capital for business,we must sweat to earn money for wife and children.
Yes.Madam,quite big family–eight children,six sons,two daughters.Big family!Ha!ha!No good,Madam.In those days,where got Family Planning in Singapore?People born many,many children,every year,one childs.Is no good at all.Today is much better.Two children,three children,enough,stop.Our goverment say stop.
Lucky for me,all my children big now.Four of my sons working–one a businessman,two clerks,one a teacher in Primary school,one in National Service,one still schooling,in Secondary Two.My eldest daughter,she is twenty plus,stay at home,help the mother.No,not married yet–very shy,and her health not so good,but a good,obedient girl.My other girl–Oh,Madam!very hard for father when daughter is no good and go against her parents.Very sad,like punishment from God Today,young people not like us when we are young.We obey.Our parents say don’t do this,we never do.Otherwise,the cane.My father cane me,I was big enough to be married,and still,got caning.My father he was very strict,and that is good thing for parents to be strict.If not,young boys and girls become very useless.Do not want to study,but run away,and go to night clubsand take drugs and make love.You agreewith me.Madam?Today,young people they are very trouble to their parents.Madam,you see this young people over there,outside the coffee-house?See what I mean,Madam?They are only schoolboys and schoolgirls,but they act like big shots,spending money,smoking,waering latest fashion,and making love.Ah Madam,I know,I know!As taximan,I know them and their habits.Madam,you are a teacher,you say?You know or not that young schoolgirls,fifteen,sixteen years old,they go to school in the morning in their uniforms and then after school,they don’t go home,they have clothes in their schoolbag,and they go to public lavatory or hotel and change into these clothes,and they put make-up on their face.Their parents never know.They tell their Mum got school meeting,got sports and games,this,that,but they really come out and play the fool.Ah,Madam,I see yuo surprise,but I know,I know all their tricks.I take them about in my taxi.They usual is wait in bowling alley or coffee house or hotel,and they walk up,and friend,friend,the European and American tourists,and this is how they make fun and also extra money.Madam,you believe or not when I tell you how much money they got?I say!Last night,Madam,this young girl,very pretty and made-up,and wear sexy dress,she told me take her to Orchid Mansions–this place famous,Madam,fourth floor flat–and she open her purse to pay me,and I say!all American notes–ten dollar notes all,and she pull one out and say keep change!as she has no time already.Madam,I tell you this,every month,I got more money from these young girls and their American and European boyfriends in my taxi,more than I get from other people who bargain and say don’t want go by meter and wait even for ten cents change.Phui!!Some of them really make me mad.But these young girls and their boyfriends don’t bargain,they just pay,pay,and they make love in taxi so much they don’t know if you go round and round and charge them by meter!I tell you,Madam,some of them don’t care how much they spend on taxi.It is like this:after 1p.m. taxi fare double,and I prefer working this time,because naturally,much more money.I go and wait outside Elroy Hotel or Tung Court or Orchid Mansions,and such enough,Madam,will have plenty business.Last Saturday,Madam,no joking,on one day alone I make nearly one hundred and fifty dollars!Some of it for services.Some of tourists don’t know where,so I tell them and take them there,and that’s extra money.Ah Madam,if I tell you all,no end to the story.But I will tell you this,Madam.If you have young daughter and she say Mummy I got meeting today in school and will not come home,you must not say,Yes,yes,but you must go and ask her where and why and who,and you find out.Today young people not to trust,like young people in many years ago.Oh,Madam,I tell you because I myself have a daughter–oh,Madam,a daughter I love very much,and she is so good and study hard.And I see her report cards and her teacher write’Good work’and ‘Excellent’so on,so on.Oh,Madam,she my favourite child,and I ask her what she want to be after left school,and she says go to University.None of my other children could go to University,but this one,she is very smart and intelligent–no boasting,Madam–her teachers write ‘Good’and ‘Excellent’,and so on,so on,in her report cards.She study at home,and help the mother,but sometimes a little lazy,and she say teacher want her to go back to school to do extra work,extra coaching,in her weak subject,which is maths,Madam.So I let her stay back in school and day after day she come home in evening,then she do her studies and go to sleep.Then one day,oh Madam,it make me so angry even now–one day,I in my taxi driving,driving along and hey!I see a girl looking like my Lay Choo,with other girls and some Europeans outside a coffee-house but I think,it cannot be Lay Choo,how can,Lay Choo is in school,and this girl is all dressed up and make-up,and very bold in her behaviour,and this is not like my daughter at all.Then they go inside the coffee-house,and my heart is very,very–how you describe it,Madam,My heart is very ‘susah hati’and I say to myself,I will watch that Lay Choo and see her monkey tricks.The very next day she is there again I stop my taxi,Madam,and I am so angry.I rush up to this wicked daughter and I catch her by the shoulders and neck,and slap her and she scream,but I don’t care.Then I drag her to my taxi and drive all the way home,and at home I thrash the stupid food and I beat her and slap her till like hell.My wife and some neighbours they pull me away,and I think if they not pull me away,I sure to kill that girl.I lock her up in her room for three days,and I ashamed to tell her teacher,so I just tell the teacher that Lay Choo is sick,so please to excuse her.Oh,Madam,how you feel in my place?Make herself so cheap,when her father drive taxi all day to save money for her University.What is it,Madam?Yes,yes,everything okay now,thank you.She cannot leave the house except to go to school,and I tell her mother always check,check in everything she do,and her friends–what sort of people they are…What,Madam?Oh,so sorry,Madam,cannot wait for you to finish your meeting.Must go off,please to excuse me.In a hurry,Madam.Must go off to Hotel Elroy–there plenty people to pick up.So very sorry,Madam,and thank you very much.
Note: This is not my property.
Note: This is not my property.
Subscribe to:
Posts (Atom)